Φωνολογική Ανάπτυξη και Διαταραχές

Κωδικός μαθήματος
2101
Μονάδες ECTS
5
Εξάμηνο
Εξάμηνο Β
Κατηγορία μαθήματος
Περιγραφή μαθήματος

Προαπαιτούμενα μαθήματα: Φωνητική-Φωνολογία (Α εξ.)

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Οι γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που αναμένεται να αποκτήσουν οι φοιτητές κωδικοποιούνται ως ακολούθως:

Γνώσεις

  • Να γνωρίζουν σε μεγαλύτερο εύρος και βάθος το πώς κατακτούν τα τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά τους γλωσσικούς ήχους στη μητρική γλώσσα έναντι της συνοπτικής παρουσίασης του θέματος στο μάθημα ΓλωσσικήΑνάπτυξη
  • Να εξοικειωθούν με τη διαταραγμένη ανάπτυξη των γλωσσικών ήχων, ειδικότερα με τα είδη και τα αίτια των σχετικών διαταραχών όπως και με τις διαδικασίες πρόληψης, αξιολόγησης και διόρθωσής τους

Δεξιότητες

  • Να ξεχωρίζουν τις αρθρωτικές από τις φωνολογικές διαταραχές
  • Να αναγνωρίζουν και να περιγράφουν κατάλληλα τα φωνολογικά λάθη των παιδιών

Ικανότητες

  • Να αξιοποιούν τη σχετική θεωρία και μεθοδολογία στην περιγραφή, διάγνωση και θεραπεία αρθρωτικών και φωνολογικών προβλημάτων σε παιδιά τόσο σε μεταγενέστερα εξάμηνα των σπουδών τους όσο και ως επαγγελματίες λογοθεραπευτές
ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
  • Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
  • Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
  • Λήψη αποφάσεων
  • Αυτόνομη εργασία
  • Σεβασμός στη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα
  • Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Σύντομη Περιγραφή Μαθήματος:

Στόχος του μαθήματος αυτού είναι να εξοικειωθούν οι φοιτητές με την αποκλίνουσα ανάπτυξη ενός βασικού επιπέδου της γλώσσας, των ήχων που την υποστηρίζουν, σε θεωρητικό αλλά και πιο πρακτικό επίπεδο. Προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα η μη τυπική ανάπτυξη του φωνολογικού, με άλλα λόγια, συστήματος της γλώσσας, καλύπτεται στο πρώτο ήμισυ του μαθήματος η τυπική του ανάπτυξη τόσο σε επίπεδο έκφρασης όσο και αντίληψης. Παρουσιάζονται κυρίως τα στάδια της φωνολογικής ανάπτυξης, η σειρά απόκτησης των συμφώνων και φωνηέντων όπως και τα είδη των λαθών (δηλ. οι φωνολογικές διεργασίες) που παρατηρούνται μέχρι να κατακτηθεί η φωνολογική γνώση της γλώσσας προς το τέλος της προσχολικής ηλικίας. Το δεύτερο μέρος του μαθήματος εστιάζεται στα είδη και τα αίτια των διαταραχών φωνολογικής ανάπτυξης όπως και στις διαδικασίες πρόληψης, αξιολόγησης και διόρθωσής τους.

 

Το μάθημα αναπτύσσεται σε 13 ενότητες ως εξής:

Τίτλος/Περιεχόμενο ενότητας

  1. Παρουσίαση του περιεχομένου του μαθήματος και βιβλιογραφικές υποδείξεις.
  2. Σύνοψη της φωνητικής και φωνολογίας.
  3. Η φωνολογική ανάπτυξη ως μέρος της γλωσσικής εξέλιξης του παιδιού γενικότερα.
  4. Στάδια φωνολογικής ανάπτυξης από την αρχή της ζωής έως το τέλος της προσχολικής ηλικίας σε επίπεδο αντίληψης και έκφρασης. Η σειρά απόκτησης των συμφώνων και φωνηέντων.
  5. Παράγοντες που σχετίζονται με τις Διαταραχές της Ομιλίας
  6. Διαταραχές άρθρωσης vs. Φωνολογικές Διαταραχές
  7. Είδη φωνολογικών λαθών: ποικίλες μορφές απλοποίησης της άρθρωσης (αφομοίωση, αρμονία, απαλοιφή, επένθεση κ.ά.).
  8. Διαταραχές φωνολογίας και άρθρωσης: αναπτυξιακή φωνολογική διαταραχή, αναπτυξιακή δυσαρθρία, αναπτυξιακή απραξία, σχιστίες, βαρηκοΐα-κώφωση.
  9. Δειγματοληψία ήχων ομιλίας
  10. Αξιολόγηση προβλημάτων φωνολογίας και άρθρωσης (μεταξύ άλλων, δοκιμασίες φωνολογίας και άρθρωσης και συγγραφή αναφοράς αξιολόγησης). Γενικές αρχές παρέμβασης, στόχοι θεραπείας και τεχνικές αποκατάστασης αρθρωτικών και φωνολογικών προβλημάτων.
  11. Γλωσσολογικές Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
  12. Κινητικές Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
  13. Ανακεφαλαίωση.

Το μάθημα εμπλουτίζεται με εκπαιδευτικές ασκήσεις/δραστηριότητες.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Δραστηριότητα

Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου
Διαλέξεις

39
Αυτοτελής προσωπική
μελέτη

46
Προετοιμασία
συμμετοχής στις γραπτές
εξετάσεις

40
Σύνολο μαθήματος

125
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ
  • Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου, η οποία περιλαμβάνει ερωτήσεις ανάπτυξης, σύντομης απάντησης ή/και κλειστού τύπου (π.χ. πολλαπλής επιλογής). Βαρύτητα: 80%.
  • Γραπτή εργασία. Βαρύτητα: 20%. Γλώσσα αξιολόγησης: ελληνική

Οι σχετικές πληροφορίες ανακοινώνονται στο e-class του μαθήματος

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Διανεμόμενα συγγράμματα μέσω του συστήματος πολλαπλής βιβλιογραφίας

  1. Bernthal, J. E., Bankson, N. W., &Flipsen, P. (2017). Φωνολογικές και αρθρωτικές διαταραχές. Αθήνα: Κωνσταντάρας.
  2. Γαβριηλίδου, Ζ. (2003). Φωνητική συνειδητοποίηση και διόρθωση παιδιών προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Αθήνα: Τυπωθήτω.
  3. Νικολόπουλος, Δ. (επιμ.). (2016), Γλωσσική ανάπτυξη και διαταραχές. Αθήνα: Τόπος.

Ενδεικτική βιβλιογραφία περαιτέρω μελέτης

  1. Bauman-Waengler, J., & Garcia, D. (2019). Phonological treatment of speech sound disorders in children: A practical guide. San Diego, CA: Plural.

  2. Bleile, K. M. (2004).Manual of articulation and phonological disorders: Infancy through adulthood (2nd ed.). Clifton Park, NY: Thomson Delmar Learning.

  3. Brosseau-Lapré, F., &Rvachew, S. (2018). Developmental phonological disorders: Foundations of clinical practice (2nd ed.). SanDiego, CA: Plural.

  4. Βούλγαρης, Δ. Δ. (2002). Προβλήματα στο φωνητικό-φωνολογικό επίπεδο της γλώσσας παιδιών σχολικής ηλικίας και οι επιπτώσεις τους στη μάθηση (Διδακτορική διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών). Διαθέσιμο από τη βάση δεδομένων του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης. (Κωδ. 21425).

  5. Dodd, B. (ed.). (2005). Differential diagnosis and treatment of children with speech disorder (2nd ed.). London: Whurr.

  6. Farris-Trimble, A. W., & Barlow, J. A. (eds.). (2014). Perspectives on phonological theory and development: In honor of Daniel A. Dinnsen. Amsterdam: Benjamins.

  7. Ferguson, C. A., Menn, L. &Stoel-Gammon, C. (1992). Phonological development: Models, research, implications. Timonium, MD: York Press.

  8. Johnson, W., & Reimers, P. (2010). Patterns in child phonology. Edinburgh: Edinburgh University Press.

  9. Καμπανάρου, Μ. (2007). Διαγνωστικά θέματα λογοθεραπείας. Αθήνα: Έλλην.

  10. Κολιοραδάκης, Μ. Α. (2010). Φωνολογικά λάθη ελληνόφωνων μαθητών πρώτης σχολικής ηλικίας και μέθοδοι διόρθωσης με τις αρχές της κλινικής φωνολογίας (Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης). Διαθέσιμο από τη βάση δεδομένων του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης. (Κωδ. 30013).

  11. Λεβαντή, Ε., Κιρπότιν, Λ., Καρδαμίτση, Ε., & Καμπούρογλου, Μ. (1995).Δοκιμασία φωνητικής και φωνολογικής εξέλιξης. Αθήνα: Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών.

  12. Μαγουλά, Eυ. (2000). Η κατάκτηση του φωνολογικού συστήματος της νέας ελληνικής: Η περίπτωση των συμφώνων (Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή). Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, Ελλάδα.

  13. Mennen, I., &Okalidou, A. (2006). Acquisition of Greek phonology: An overview. In J. M. Scobbie, I. Mennen, & J. Watson (eds.). QMUC Speech Science Research Centre Working Paper WP10.

  14. Πετεινού, Κ., & Οκαλίδου, Α. (2010).Θεωρητικά και κλινικά θέματα φωνητικής και φωνολογίας: Δεδομένα από τον παιδικό λόγο στην αστική ελληνική κυπριακή και κοινή νέα ελληνική.Λευκωσία: Η. Επιφανίου.

  15. Pascoe, M., Stackhouse, J., & Wells, B. (2006). Persisting speech difficulties in children: Children’s speech and literacy difficulties.Chichester: Wiley.

  16. Roth, F. P., & Worthington, C. K. (2016). Εγχειρίδιο λογοθεραπείας (επιμ. Ν. Τρίμμης, Ν. Ζιάβρα, & Μ. Νησιώτη). Λευκωσία: Broken Hill.

  17. Stephany, U. (1995). The acquisition of Greek. In D. I. Slobin (ed.), The cross-linguistic study of language acquisition (Vol. 4, pp. 183-333). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.

  18. Vihman, M. M. (2014). Phonological development: The first two years (2nd ed.). Malden, MA: Wiley-Blackwell.

  19. Yavaş, M. S. (ed.). (1991). Phonological disorders in children:Theory, research, and practice. London: Routledge.

 

URL ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ECLASS

https://eclass.uop.gr/courses/2171